Ważną rolę w realizacji dźwięków mowy odgrywa sprawny aparat artykulacyjny. Niestety częstą przyczyną wad wymowy u dzieci jest obniżona sprawność aparatu artykulacyjnego: języka, warg, podniebienia i żuchwy lub ich niewłaściwe napięcie.

Dziecko, które nie potrafi wykonać precyzyjnych, celowych ruchów narządów mowy nie może wypowiedzieć niektórych głosek. Zamienia je na głoski łatwiejsze artykulacyjnie lub je zniekształca np.: głoski [k], [g] realizuje jako [t], [d], głoskę [r] jako [l], [j].

Bardzo ważną umiejętnością jest pionizacja języka (unoszenie końca języka w kierunku przedniej części podniebienia). Ta umiejętność odgrywa znaczącą rolę w procesie połykania oraz przy artykulacji głosek szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż], [l] oraz [r]. Czubek języka powinien dotykać wałka dziąsłowego za górnymi zębami także wtedy, gdy nie mówimy.

Jeżeli chcemy, aby dziecko prawidłowo artykułowało poszczególne głoski należy systematycznie ćwiczyć z naszą pociechą. Niech to będą krótkie, ale codzienne ćwiczenia w formie zabawy.

Ćwiczenia warg:

• Puszczanie baniek mydlanych.
• Przesuwanie powietrza w jamie ustnej.
• Nadymanie policzków.
• Cmokanie.
• Przesuwanie warg zamkniętych na lewo i prawo.
• Tworzenie ryjka rybki.
• Czesanie warg (dolnej i górnej).
• Chowanie dolnej i górnej wargi.
• Dmuchanie przez słomkę płomienia świecy, kropli wody.
• Przenoszenie przez słomkę skrawków papieru, płatków kukurydzianych.
•  Parskanie.
• Naśladowanie warkotu motoru.
• Nadmuchiwanie baloników.
  

Ćwiczenia języka:

• Malowanie czubkiem języka policzków.
• Malowanie czubkiem języka podniebienia twardego.
• Oblizywanie językiem warg wysmarowanych Nutellą.
• Czyszczenie językiem zębów górnych i dolnych.
• Dotykanie czubkiem języka nosa i brody.
• Wolne, a potem coraz szybsze przesuwanie języka wąskiego
  na boki przy rozchylonych wargach.
• Masowanie językiem zębów, wałka dziąsłowego i podniebienia.
• Żucie języka.
• Delikatne przygryzanie języka.
• Kląskanie.
• Zwijanie języka w trąbkę i dmuchanie.
• Masowanie języka szczoteczką elektryczną.
• Wysuwanie języka, chowanie go w tyle jamy ustnej.
• Spacer języka – język raz na dole, raz na górze.
• Składanie języka na pół.
• Tworzenie „rynienki” z języka.
• Pokazywanie i chowanie położonego na języku papierka.
• Układanie warg w „dzióbek”.
• Naśladowanie wargami rybki pijącej wodę.

Ćwiczenia żuchwy:

• Szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.

• Wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze.
• Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.

• Naśladowanie przeżuwania.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

• Język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.
• Kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.
• Nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
• Przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek muchomora, biedronki….
• Chrapanie na wdechu i wydechu.
• Wymawianie sylab:

ku - ko, ku -ko,

uku - oko, uku - oko,

kuku - koko, kuku - koko.

Polecam strony internetowe:

www.mimowa.pl

www.logofigle.pl

www.logopediapraktyczna.pl

BIBLIOGRAFIA:  

·         Ditfeld B., Spróbujmy mówić razem, Kraków 2004,

·         Datkun – Czerniak K., Logopedia. Jak usprawniać mowę dziecka?,

·         Rocławski B. (red), Opieka logopedyczna od poczęcia.

·         B. Rocławski (red), Opieka logopedyczna od poczęcia, Gdańsk 1989;

·         M. Skorek, Oblicza wad wymowy, Warszawa 1993;

·         I. Styczek, Logopedia, Warszawa 1981;